TRÍCH DẪN VÀ DẪN NGUỒN

Trong học thuật, hoạt động nghiên cứu hầu hết đều tiến hành dựa trên các kết quả đạt được của các nghiên cứu trước đó. Có thể nói, ít có nghiên cứu nào khởi phát từ một số 0 tròn trĩnh. Ngược lại, hầu hết đều kế thừa ít nhiều các công trình trước đó. Vì vậy, dẫn nguồn là kỹ năng, ý thức, và yêu cầu bắt buộc khi trình bày kết quả nghiên cứu của mình. Quy tắc về dẫn nguồn có thể được quy định minh thị trong nội quy, điều lệ, quy định… của tổ chức có liên quan, hoặc nếu không, tồn tại trong quy chuẩn về đạo đức học thuật.

Tại sao phải dẫn nguồn?

- Đưa ra tài liệu tham khảo cho thấy chúng ta đã thực hiện nghiên cứu một các nghiêm túc, thông qua việc tìm kiếm các tài liệu, thông tin đầy đủ và cần thiết cho nghiên cứu của mình;

- Chỉ ra và công nhận thành quả nghiên cứu của người khác cho thấy chúng ta đã tiến hành nghiên cứu có trách nhiệm;

- Dẫn nguồn đầy đủ để tránh đạo văn;

- Cung cấp thông tin để độc giả có thể theo dõi và tra cứu chính xác các nguồn mà chúng ta đã trích dẫn.

(https://libguides.mit.edu/c.php?g=176032&p=1159439#1885808)

Thông tin nào phải dẫn nguồn?

Tất cả các thông tin không phải là kiến thức chung, bao gồm nhưng không giới hạn bởi sự kiện, con số, bảng biểu, ý kiến, ý tưởng, lập luận… Nói chung, những thông tin là sản phẩm hoặc kết quả nghiên cứu của người khác đều phải được dẫn nguồn đầy đủ và chính xác dù chúng ta sử dụng phương pháp trích dẫn nào: trích nguyên văn, tóm tắt hay diễn giải.

(University of Melbourn, Using Sources and Avoiding of Plagiarism, tại trang 7, tải về tại https://services.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0004/821668/5297-Avoiding-PlagiarismWEB.pdf)

(https://libguides.mit.edu/citing)

Thông tin nào không phải dẫn nguồn?

- Kết quả nghiên cứu của mình bao gồm cả ý kiến, lập luận, con số, bảng biểu…;

- Các quan sát và kinh nghiệm của bản thân;

- Kiến thức chung, bao gồm cả các sự kiện, sự thật phổ biến, được chấp nhận rộng rãi.

(University of Melbourn, Using Sources and Avoiding of Plagiarism, tại trang 8, tải về tại https://services.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0004/821668/5297-Avoiding-PlagiarismWEB.pdf)

(https://owl.purdue.edu/owl/research_and_citation/using_research/avoiding_plagiarism/is_it_plagiarism.html)

Đạo văn là gì?

Đạo văn được hiểu là sử dụng câu chữ hoặc thể hiện ý tưởng của người khác mà không dẫn nguồn. Đạo văn là hành vi không trung thực hay ăn cắp tài sản trí tuệ. Đạo văn được coi là hành vi sai trái nghiêm trọng nhất trong học thuật, có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề, như không công nhận bài viết (bài luận, khoá luận, luận văn, …) của người đạo văn, thậm chí có thể bị chấm dứt việc học tại cơ sở đào tạo.

(https://libguides.mit.edu/c.php?g=176032&p=1159439#1885811)

(University of Melbourn, Using Sources and Avoiding of Plagiarism, tại trang 3, tải về tại https://services.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0004/821668/5297-Avoiding-PlagiarismWEB.pdf)

Chúng ta không nên nhầm lẫn giữa đạo văn và xâm phạm quyền tác giả. Quyền tác giả được bảo vệ bởi luật sở hữu trí tuệ. Đối tượng bảo vệ của quyền tác giả là hình thức nguyên gốc của tác phẩm. Đạo văn có cả xâm phạm quyền tác giả, ví dụ như khi chép nguyên văn từ người khác mà không dẫn nguồn. Những hành vi như tóm tắt hoặc diễn giải ý tưởng của người khác mà không dẫn nguồn chưa chắc đã xâm phạm quyền tác giả, nhưng vẫn bị coi là đạo văn.

Dẫn nguồn nhiều quá làm cho nghiên cứu mất tính nguyên gốc?

Nói cách khác, nếu một bài viết có quá nhiều trích dẫn thì đâu là nghiên cứu của mình? Đây là băn khoăn rất phổ biến. Thật ra nghiên cứu là những hoạt động phức hợp và thậm chí đối lập với nhau. Nhiệm vụ của nghiên cứu là tạo ra cái mới và nguyên bản, nhưng để đi đến đích đấy phải tập hợp và phân tích các kết quả đạt được và các nghiên cứu trước đó; phải đưa ra được các đóng góp quan trọng của mình đối với lĩnh vực học thuật và kiến thức nhưng vẫn phải ghi nhận thành quả của những người đi trước. (https://owl.purdue.edu/owl/research_and_citation/using_research/avoiding_plagiarism/index.html)

Dẫn nguồn không làm giảm tầm quan trọng của những đóng góp mới và nguyên bản của tác giả, mà ngược lại, còn làm cho đóng góp đó đáng tin cậy hơn, nếu nó được xây dựng trên các nguồn được công nhận và ghi nhận rộng rãi trong giới học thuật. Ngoài ra, nó thể hiện thái độ, tinh thần nghiêm túc, cầu thị của người làm nghiên cứu.